Termincom.kz - Алаң

ТЕК ТЕРМИНКОМ МҮШЕЛЕРІ ҒАНА ДАУЫС БЕРЕ АЛАДЫ! Республикалық терминология комиссиясының (қоғамдық-гуманитарлық бағыт) 2025 жылғы 5-отырысында бекітілетін терминдері

№	САЛАСЫ	ТЕРМИН САНЫ	РЕТТІК САНЫ
1	Археология	54	1-54
2	Ұлттық қауіпсіздік комитеті ұсынған терминдер	59	55-113
3	ҚР Ұлттық экономика министрлігі ұсынған терминдер	21	114-134

<p><b>ТЕК ТЕРМИНКОМ МҮШЕЛЕРІ ҒАНА ДАУЫС БЕРЕ АЛАДЫ!<b> Республикалық терминология комиссиясының (қоғамдық-гуманитарлық бағыт) 2025 жылғы 5-отырысында бекітілетін терминдері</p><table border="1">
                            <tr>
                                <td>№</td>
                                <td>САЛАСЫ</td>
                                <td>ТЕРМИН САНЫ</td>
                                <td>РЕТТІК САНЫ</td>
                            </tr><tr>
                    <td>1</td>
                    <td>Археология</td>
                    <td>54</td>
                    <td>1-54</td>
                </tr><tr>
                    <td>2</td>
                    <td>Ұлттық қауіпсіздік комитеті ұсынған терминдер</td>
                    <td>59</td>
                    <td>55-113</td>
                </tr><tr>
                    <td>3</td>
                    <td>ҚР Ұлттық экономика министрлігі ұсынған терминдер</td>
                    <td>21</td>
                    <td>114-134</td>
                </tr></table>

#	Орысша нұсқасы	Қазақша нұсқасы	Рейтинг
1.	атипичный скребок	атипті қырғыш, қалыпсыз қырғыш, қалыптан тыс қырғыш	атипичный скребок атипті қырғыш, қалыпсыз қырғыш, қалыптан тыс қырғыш Археологияатипті (гр. а+typos) - "жоққа шығару, терістеу" + "бейне, үлгі". Дефинициясы1. Атипті қырғыш, қалыпсыз қырғыш, қалыптан тыс қырғыш – әдеттегі қырғыштардан өзгеше, кез келген түріне ұқсамайтын археологиялық нысан. Шеткі жартастың сынығындай 52+22 мм өлшемді құрал. 2. Этимологиясы: атипті (гр. а+typos) - "жоққа шығару, терістеу" + "бейне, үлгі". 3. Өзбек: atipik qirg'ich 4. Түрік: atipik kazıyıcı 5. Ағылшын: an atypical scraper 6. Неміс: atypischer Schaber 7. Бекітілген нұсқасы: атиптік тергеу жағдайы (2016), қырғыш (2021) 8. Қолдану саласы: Тарих, Іс жүргізу және мұрағат ісі 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2023 жылғы 9 қаңтардағы № 4 бұйрығы. ... атиптік гемолитикалық-уремиялық синдром ... Қазақстан Республикасы Өнеркәсіп және құрылыс министрінің 2023 жылғы 26 желтоқсандағы № 163 бұйрығы... Беттерді тазалау үшін металл шпательдерді, қырғыштарды, щеткаларды қолдану ... 10. Ұсыныстар: "атипті" термині медицина саласында жиі қолданыста. Заңнамалық құжатта да аталған салада қолданысын көрсетіп тұр. Дефинициясына қарай отырып, "қалыпсыз қырғыш" терминін бекіту ұсынылады. Мамандардың пікірі керек. Рейтинг+4	+4
2.	бифас с дисковидной пяткой	диск тәрізді шүйделі бифас, табаны диск тәрізді бифас, дөңгелек табанды бифас	бифас с дисковидной пяткой диск тәрізді шүйделі бифас, табаны диск тәрізді бифас, дөңгелек табанды бифас Археологиядиск (гр. δίσκος (дискос) – «дөңгелек табақ»; бифас (фр. biface) – "екі жақты". Дефинициясы1. Диск тәрізді шүйделі бифас, табаны диск тәрізді бифас, дөңгелек табанды бифас – төменгі палеолит дәуіріндегі археологиялық ескерткіш (ашель). Бұл – Үндістанда, Құддап орнында табылған ұзындығы 4,5 см құрал. 2. Этимологиясы: диск (гр. δίσκος (дискос) – «дөңгелек табақ»; бифас (фр. biface) – "екі жақты". 3. Өзбек: disk shaklidagi tovonli bifas? 4. Түрік: disk şeklindeki topuk ile çift yüz 5. Ағылшын: biface with a disc-shaped heel 6. Неміс: bifas mit Scheibenfuß 7. Бекітілген нұсқасы: иілгіш диск (2023), желек тәрізді жатыс (2024) 8. Қолдану саласы: Тарих, Іс жүргізу және мұрағат ісі 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 24 мамырдағы № 302 қаулысы. ... жинақтаушы бөлшектер (металл дөңгелекті дискілер, серіппелер) ... Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2022 жылғы 18 мамырдағы № 355 бұйрығы. ... омыртқааралық дискілердің ауруларын ... 10. Ұсыныстар: заңнамалық құжаттарда "диск" термині кездескенмен, оның ұсынылып отырған терминге еш қатысы жоқ. Мамандардың пікірі қажет. Дегенмен де "дөңгелек табанды бифас" дефиницияға жақын келеді. Рейтинг+4	+4
3.	борт (раскопа)	жиек, борт (2018)	борт (раскопа) жиек, борт (2018) Археологияборт (франц. bord)-"шет, шеті". Дефинициясы1. Борт (қазба) – стратиграфия (қабатты шөгінді және вулканогендік жыныстардың салыстырмалы геологиялық жасын анықтау, тау жыныстарының қалыңдығын бөлшектеу және т.б. туралы геология бөлімі) мен зерттелетін аумақтың шекараларын бекіту үшін қолданылатын қазба жиегіндегі тік қабырға. 2. Этимологиясы: борт (франц. bord)-"шет, шеті". 3. Өзбек: bort (qazish) 4. Түрік: yan (kazma) 5. Ағылшын: board (excavation) 6. Неміс: bord (Ausgrabung) 7. Бекітілген нұсқасы: жиек, борт (2018) 8. Қолдану саласы: Тарих, Іс жүргізу және мұрағат ісі 9. Заңнамадағы қолданысы: Солтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің 2017 жылғы 4 шілдеде № 269 қаулысы. ... жол жиектеріндегі, иірімді учаскелердегі кептіргіш ... Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 8 желтоқсандағы № 198-VІ ҚРЗ. ... Әуе кемелерінің бортында ... 10. Ұсыныстар: дефиницияны қарай отырып, "жиек" терминін бекіту ұсынылады. Рейтинг+4	+4
4.	бровка	жал, жарқабақ (1998)	бровка жал, жарқабақ (1998) Археология– Дефинициясы1. Жал, жарқабақ – археологиялық ескерткіштің стратиграфиясын жақсырақ бақылау үшін қалдырылған квадраттар немесе үлкен қазба учаскелері арасындағы таза жер жолағы. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: chekka? 4. Түрік: kenar? 5. Ағылшын: edge? 6. Неміс: Rand? 7. Бекітілген нұсқасы: жарқабақ (1998), атжарыс жолжиегі (2022), қайраң қабақшасы (2024) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география, Іс жүргізу және мұрағат ісі 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің Құрылыс және тұрғын үй коммуналдық шаруашылық істері комитеті төрағасының 2018 жылғы 20 сәуірдегі № 88-нқ бұйрығы. ... құлама жарқабақтың тұрақсыз үйінділері ... 10. Ұсыныстар: дефинициясын басшылыққа алсақ, археологиялық ескерткіштің стратиграфиясын жақсырақ бақылау үшін топырақты жал қылып үйген. Олай болса, осы сала бойынша "жал" (археология) деп бекіту ұсынылады. Мамандардың пікірі артық болмайды. Рейтинг+6	+6
5.	вотивный топор	ғұрыптық балта	вотивный топор ғұрыптық балта Археология– Дефинициясы1. Ғұрыптық балта – құрбандық заты, әртүрлі дәуірлерде жерлеу құралдарының маңызды бөлігі болған нағыз балтаның кішірейтілген көшірмесі. Ол ақыретте қайтыс болған адамды нақты тұрмыстық заттармен, мылтықтармен немесе қарулармен алмастыруға арналған. Мысалы, Адыгея Республикасының Ұлттық мұражайында скифтік аң стилінде жасалған ғұрыптық балта бар. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: votiv bolta 4. Түрік: adak baltası 5. Ағылшын: the votive axe 6. Неміс: votiv-axt 7. Бекітілген нұсқасы: ғұрыптық-мифтік сын (2021), балта (2021) 8. Қолдану саласы: Тарих, Іс жүргізу және мұрағат ісі 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 20 қыркүйектегі № 469 бұйрығы. ... ғұрыптық-тұрмыстық әндері мен заманауи ... Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2023 жылғы 1 шiлдедегi № 357 бұйрығы. ... ағаш ұстасының балтасы, көлденең ара ... 10. Ұсыныстар: сараптама қорытындысы "ғұрыптық балта" терминін бекітуді ұсынылады. Рейтинг+6	+6
6.	втульчатый наконечник стрелы	ұңғылы жебе ұшы, жебенің ұңғылы ұшы	втульчатый наконечник стрелы ұңғылы жебе ұшы, жебенің ұңғылы ұшы Археология– Дефинициясы1. Ұңғылы жебе ұшы, жебенің ұңғылы ұшы – жебенің ағаш білігіне саптамаға арналған түбінде қуыс ұңғысы бар ұш түрі. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: vtulkali o'q uchi 4. Түрік: darbeli ok ucu 5. Ағылшын: tubular arrowhead 6. Неміс: Pfeilspitze mit Buchse 7. Бекітілген нұсқасы: жебелі кран (2016), иілу ұшы (2017) 8. Қолдану саласы: Тарих, Іс жүргізу және мұрағат ісі 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің м.а. 2022 жылғы 30 қарашадағы № 919 бұйрығы. ... жебенің ұшы – жебе денесінің бас ... Еуразиялық экономикалық комиссия Алқасының 2015 жылғы 19 мамырдағы № 55 шешімі. ... Ұңғылық шығырлар ... 10. Ұсыныстар: дефинициясын қарастыра келе, "ұңғылы жебе ұшы" терминін бекіту ұсынылады. Рейтинг+4	+4
7.	выветренный слой	морылған қабат	выветренный слой морылған қабат Археология– Дефинициясы1. Морылған қабат – жел, жаңбыр, күн, аяз және т.б. сияқты табиғи факторлардың ұзақ уақыт әсеріне ұшыраған топырақтың жоғары қабаты. Бұл қабатта көбінесе артефактілер болады, бірақ оларды жылжытуға, жоюға немесе кейінгі шөгінділермен араластыруға болады, бұл олардың кездесуі мен анықтауды қиындатады. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: ajinlangan qatlam? 4. Түрік: aşınmış tabaka / hava etkili tabaka 5. Ағылшын: weathered layer 6. Неміс: verwitterte Schicht 7. Бекітілген нұсқасы: мәдени қабат (2019) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 28 желтоқсандағы № 35-VІ ҚРЗ. ... Бұзылған гликоль ... Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі Автомобиль жолдары комитеті Төрағасының 2018 жылғы 21 желтоқсандағы № 121 бұйрығы. ... тоқтататын қабаттарды салу үшін әзірленді ... 10. Ұсыныстар: сараптама қорытындысы сәулет және құрылыс саласында қолданыстағы (морылған битум) терминді ескере отырып, "морылған қабат" терминін бекітуді ұсынады. Рейтинг+8	+8
8.	галечная индустрия	малта тас индустриясы, малта тас өнеркәсібі	галечная индустрия малта тас индустриясы, малта тас өнеркәсібі Археологияиндустрия (лат. industrial) - "еңбекқорлық, ынталану, ықыластылық". Дефинициясы1. Малта тас индустриясы – ерте палеолит дәуіріне тән тас өнеркәсібінің ежелгі түрлерінің бірін білдіретін археологиялық термин (Олдувай дәуірі). Ол малтатастарды құрал-саймандар жасау үшін дайындама ретінде пайдалануға негізделген. 2. Этимологиясы: индустрия (лат. industrial) - "еңбекқорлық, ынталану, ықыластылық". 3. Өзбек: tosh sanoati 4. Түрік: çakıl endüstrisi 5. Ағылшын: pebble industry 6. Неміс: kies-Industrie 7. Бекітілген нұсқасы: мәдениет индустриясы (2018) 8. Қолдану саласы: Тарих 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 890 бұйрығы. ... Қиыршықтасқа, малтатасқа, құмға жасанды және табиғи кеуекті ... Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің 2023 жылғы 28 сәуірдегі № 306 бұйрығы. ... экономикалық немесе индустриялық аймақтың басқарушы ... 10. Ұсыныстар: археология термині ретінде заңнамалық құжатта кездеспеді. Дефинициясын негізге ала отырып, "малта тас өнеркәсібі" терминін бекіту ұсынылады. Рейтинг+4	+4
9.	городище	қалашық, көне қала, ескі қала орны, көне қалашық	городище қалашық, көне қала, ескі қала орны, көне қалашық Археология– Дефинициясы1. Қалашық, көне қала, ескі қала орны – бұрын болған бекіністі қоныс немесе аумақ. Ол әдетте қорғанысқа қызмет ететін дуалдармен, топырақ жалдарымен қоршалған. Қалашықтар қалалармен, құлыптармен, қасиетті орындармен немесе феодалдық үйлермен байланысты болуы мүмкін. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: shaharcha 4. Түрік: kalıntı 5. Ағылшын: hillfort 6. Неміс: Fundplatz 7. Бекітілген нұсқасы: қалашық (тарих) (1971), танк атыс қалашығы (2021) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2001 жылғы 25 тамыз N 1103. ... көне қала Отырарды сақтау ... Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 288-VІ ҚРЗ. ... тұрақтар, қалашықтар, көне кесендердің, қоныстардың, бекіністердің ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 10 мамырдағы № 76 Жарлығы. ... мәдени игілік болып табылатын сирек қолжазбалардың, көне кітаптардың ... Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1995 жылғы 21 желтоқсандағы N 2708 заң күші бар Жарлығы. ... күзет үй-жайларын, әскери қалашықтар салып ... 10. Ұсыныстар: аудармаларды, бекітілген терминдерді, заңнамалық құжаттардағы қолданысты қарастыра келе, "городище - көне қала" немесе "городище - көне қалашық" терминін бекіту ұсынылады. Рейтинг+5	+5
10.	грабительский лаз	тонаушылар ізі, тонау тесігі, тонауға қазылған тесік, қазылған жасырын жол, тонаушылық қазба	грабительский лаз тонаушылар ізі, тонау тесігі, тонауға қазылған тесік, қазылған жасырын жол, тонаушылық қазба Археология– Дефинициясы1. Тонаушылар ізі, тонау тесігі, тонауға қазылған тесік, қазылған жасырын жол – бағалы заттарды алып қою үшін жерлеу орнына, қорғанға немесе өзге де археологиялық құрылысқа заңсыз ену мақсатында қазылған рұқсатсыз қазба. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: yirtqich qazishmalar 4. Түрік: yağmacı tüneli / izinsiz kazı girişi 5. Ағылшын: looter’s tunnel / illegal excavation hole 6. Неміс: Raubgräbertunnel / illegales Grabungsloch 7. Бекітілген нұсқасы: тонаушы (2016) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Кодексі 2014 жылғы 3 шiлдедегі № 226-V ҚРЗ. ... ұлттық мүлiктi жою немесе тонау ... Ақтөбе облысы әкімдігінің 2024 жылғы 19 наурыздағы № 66 қаулысы. ... диаметрі 4 метр болатын тонау шұңқыры ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 30 қыркүйектегі № 1009 қаулысы. ... Шайқас даласында өлгендер мен жараланғандардың заттарын ұрлау (тонау) ... 10. Ұсыныстар: ұсынушы тарап бірнеше термин нұсқаларын берген. Ал заңнамалық құжатта "тонау шұңқыры" деген термин қолданылған. Термин дефинициясын зерделей келе, "тонаушылық қазба" деп бекіту ұсынылады. Мамандардың талқылап, пікір айтуы артық болмайды. Рейтинг0	0
11.	грот	үңгір	грот үңгір Археология– Дефинициясы1. Үңгір – табиғи немесе жасанды түрде пайда болған шағын үңгір, қуыс, көбіне жартастың ішінде орналасқан. Үңгірді адамдар пана ретінде қолданған, ежелгі мәдени қабаттар табылған. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: g'or 4. Түрік: mağara 5. Ағылшын: cave 6. Неміс: Höhle 7. Бекітілген нұсқасы: үңгір туризмі (2019), үңгірлі гемангиома (2017) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Жамбыл облысы әкімдігінің 2020 жылғы 1 шілдедегі № 148 қаулысы. ... Ынталы үңгірі ... Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 15 наурыздағы N 349-I Заңы. ... мүмкін кен қазу орындары, табиғи үңгірлер, басқа да ғимараттар ... Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрінің 2025 жылғы 28 наурыздағы № 41 бұйрығы. ... Түркістан облысының "Ақмешіт" үңгірі ... 10. Ұсыныстар: ұсынылған терминді жан-жақты қарастыра келе, сараптама қорытындысы "үңгір" терминін бекітуді ұсынады. Рейтинг-4	-4
12.	грунтовый могильник	грунттық қорым, топырақ қорым	грунтовый могильник грунттық қорым, топырақ қорым Археологияқорым (нем. Grund) – "топырақ, негіз". Дефинициясы1. Топырақ қорымы – қорғанды үйінділерсіз топыраққа орналастырылған жерлеу орындарынан тұратын зират. Жерлеу әдетте қарапайым қабір шұңқырларында болған. 2. Этимологиясы: қорым (нем. Grund) – "топырақ, негіз". 3. Өзбек: er osti qabristoni 4. Түрік: toprak mezar alanı 5. Ағылшын: an underground burial ground 6. Неміс: Erdfriedhof 7. Бекітілген нұсқасы: ашық топырақ (2022) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қарағанды облысының әкімдігінің 2025 жылғы 8 сәуірдегі № 21/05 қаулысы. ... Шерубай қорымы, ерте темір дәуірі ... Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 17 қаңтардағы № 165-V ҚРЗ. ... «мал қорымдарын» деген сөздер ... Ақмола облысы әкімдігінің 2020 жылғы 28 шілдедегі № А-8/377 қаулысы. ... Амангелді II қорымы ... 10. Ұсыныстар: егер қорымның бірнеше түрі бар болса, онда "топырақ қорым" деп бекітуге болады. Олай болмаған жағдайда сараптама қорытындысы заңнамалық құжаттарды негізге алып, "қорым" деп қана алып бекітуді ұсынады. Мамандардың талқылауы керек. Рейтинг+3	+3
13.	дневная поверхность	күндізгі жер беті, қазіргі жер беті, ашық жер беті	дневная поверхность күндізгі жер беті, қазіргі жер беті, ашық жер беті Археология– Дефинициясы1. Күндізгі жер беті – археологиялық жұмыстарды жүргізу кезінде бекітілген жер бетінің қазіргі (немесе қазба басталғанға дейінгі соңғы) көкжиегі. Археологиялық нысандар мен стратиграфиялық қабаттардың пайда болу тереңдігін өлшеу үшін бастапқы нүкте ретінде қолданылады. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: kunduzgi sirt 4. Түрік: gündüz yüzeyi 5. Ағылшын: daytime surface 6. Неміс: Tagesoberfläche 7. Бекітілген нұсқасы: алты күндік жұмыс аптасы (еңбек ж/е хал. әлеум. қорғ.) (2005), беткі; үсті; бет (2021) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география, Сәулет және құрылыс 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 10 желтоқсандағы N 1930 Қаулысы. ... Жерасты және ашық кен жұмыстарында ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 17 ақпандағы N 172 Қаулысы. ... жер бетінде қатты күйде болатын табиғи минералдық түзілімдер ... Қазақстан Республикасының Заңы 2022 жылғы 30 маусымдағы № 130-VII ҚРЗ. ... жер пайдаланушыларға беру туралы шарт ... 10. Ұсыныстар: ұсынушы тараптан берілген нұсқалар орыс тілінде берілген "дневная поверхность" терминіне балама ретінде алынған. Дефинициясына назар аударсақ, археологиялық қазба жұмыстарындағы қазіргі жер беті жайында сөз болып тұр. Сол себепті "қазіргі жер беті" терминін бекітуге ұсынған болар едік. Мамандармен талқылау керек. Рейтинг-3	-3
14.	древняя поверхность	ежелгі жер беті	древняя поверхность ежелгі жер беті Археология– Дефинициясы1. Ежелгі жер беті – ежелгі кезеңге жататын жердің бастапқы беткі қабаты, ежелгі геологиялық кезеңдерде пайда болған жер қыртысының тұрақты континентальды бөлігін білдіретін геологиялық түсінік. Ол артефактілер орналасқан стратиграфиялық контексті анықтауда маңызды. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: yerning qadimgi yuzasi 4. Түрік: dünyanın antik yüzeyi 5. Ағылшын: ancient Earth surface 6. Неміс: die alte Oberfläche der Erde 7. Бекітілген нұсқасы: ежелгі (тар.) (1971), жер бетінің радиактивті ластануы (2022) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының Заңы 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 288-VІ ҚРЗ. ... ежелгі елді мекендердің тарихи ... Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2023 жылғы 22 ақпандағы № 75 бұйрығы. ... жер бетінде пайда болған, минералдық ... Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 29 қыркүйектегі № 762 Жарлығы. ... ежелгі ескерткіштері мен Бекет Ата мазарының ... 10. Ұсыныстар: аудармаларды, бекітілген термин тіркесінің сыңарларын қарастыра келе, "ежелгі жер беті" терминін бекіту ұсынылады. Рейтинг+2	+2
15.	дротик	дарт, найза, найзаша	дротик дарт, найза, найзаша Археология– Дефинициясы1. Дарт, найза, найзаша – ұзын біліктен (көбінесе ағаштан) және көбінесе тастан немесе металдан жасалған ұштан тұратын қару түрі. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: dart 4. Түрік: cirit 5. Ағылшын: dart 6. Неміс: Speer 7. Бекітілген нұсқасы: – 8. Қолдану саласы: Тарих 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Президентінің 2024 жылғы 24 маусымдағы № 583 Жарлығы. ... Саптың ұшы найза пішінінде болады ... Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 19 қыркүйектегі 237-V ҚРЗ. ... алдаспандар, найзалар, сүңгілер ... 10. Ұсыныстар: дефинициясын, заңнамадағы қолданысын қарай отырып, "найза" деп бекіткен дұрыс болар. Найзадан кішілеу, қысқалау қару түрі екен. Бірақ оны "найзаша" деп бекіту жөнінде мамандармен кеңесу керек. Рейтинг+4	+4
16.	желвак (археология)	түйін, жалбыр (геол.)	желвак (археология) түйін, жалбыр (геол.) Археология– Дефинициясы1. Түйін, жалбыр (геол.) – бұл тас дәуіріндегі құрал жасауда қолданылған бастапқы немесе өңделген тас өзегі. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: yadro toshi / ishlov berilgan tosh yadrosi 4. Түрік: taş çekirdeği / yontulmuş taş çekirdeği 5. Ағылшын: stone core / lithic core 6. Неміс: Steinkern / Kernstein 7. Бекітілген нұсқасы: жалбырлы әктастар (2024) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география, Сәулет және құрылыс 9. Заңнамадағы қолданысы: – 10. Ұсыныстар: дефинициясын, бекітілген терминдік тіркес сыңарын ескере отырып, "жалбыр" деп бекіту ұсынылады. Рейтинг0	0
17.	желобчатое орудие	науалы құрал/қару, ойықты құрал/қару, арналы құрал/қару	желобчатое орудие науалы құрал/қару, ойықты құрал/қару, арналы құрал/қару Археология– Дефинициясы1. Науалы құрал/қару, ойықты құрал/қару, арналы құрал/қару – әдетте балта немесе шапқы түріндегі тас құралы, бүйірлерінде ойығы (ойығы) бар, тұтқаға бекітуге немесе басқа функционалды мақсаттарға арналған. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: yivli asbob 4. Түрік: oluklu alet 5. Ағылшын: grooved tool 6. Неміс: genutetes Werkzeug 7. Бекітілген нұсқасы: өздiгiнен жүретiн қару (2020), еңбек құралы (ауыл шар.) (1971) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 757 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2018 жылғы 30 қазандағы № 32 бірлескен бұйрығы. ... күзет сигнализациясы құралдарын монтаждау, ретке келтіру ... Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 25 қаңтардағы № 548-IV Заңы. ... қылмыс жасау қаруы немесе құралы, айналымнан алынған ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 25 наурыздағы N 267 Қаулысы. ... қазiргі кезде иір ойықты қаруы, аса өтiмді ... 10. Ұсыныстар: ұсынушы тарап аталған терминге 3 нұсқа берген және құрал немесе қару екенін ажыратпаған. Заңнамалық құжаттарда археология саласына қатысты термин кездеспеді. Сараптама қорытындысы термин дефинициясын негізге алып, "ойықты құрал" деп бекітуді ұсынады. Рейтинг+6	+6
18.	жертвенник	құрбандық шалу орны, құрбандық орны, құрбандық табағы	жертвенник құрбандық шалу орны, құрбандық орны, құрбандық табағы Археология– Дефинициясы1. Құрбандық шалу орны, құрбандық орны, құрбандық табағы – құдайларға, рухтарға немесе ата-бабаларға құрбандық шалуға арналған арнайы салынған орын немесе құрылым. Археологияда ол оттың, сүйектердің, тамақ қалдықтарының, ыдыстардың және басқа да құрбандық заттарының іздері бар тас тақталарда, алаңдарда, ойпаттарда немесе құрбандық шалу орындарында айқындалады. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: qurbongoh 4. Түрік: sunak 5. Ағылшын: the altar 6. Неміс: Altar 7. Бекітілген нұсқасы: позициялық құрбандық (2019) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қостанай облысы әкімдігінің 2022 жылғы 17 ақпандағы № 71 қаулысы. ... Ескерткіш қола дәуірінің қорымынан, қонысынан және құрбандық орнынан тұрады ... 10. Ұсыныстар: дефиницияны басшылыққа ала отырып, бекітуге ұсынылған термин нұсқаларынан "құрбандық шалу орны" деп бекіту ұснылады. Рейтинг+2	+2
19.	забитый отбойник, избитый резак	соққы іздері бар соққыш, тозған соғу құралы, соғылған кескіш құралы	забитый отбойник, избитый резак соққы іздері бар соққыш, тозған соғу құралы, соғылған кескіш құралы Археология– Дефинициясы1. Соққы іздері бар соққыш, тозған соғу құралы – құрал беті немесе шетінің ұсақ жарықшақтарға айналып, кедір-бұдырлы ұяшықты беттің пайда болуы. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: kaltaklangan to'sar 4. Түрік: dövülmüş kesici 5. Ағылшын: forged cutter 6. Неміс: geschmiedeter Cutter 7. Бекітілген нұсқасы: соғылған гол (2019), кескіш (2021) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: – 10. Ұсыныстар: бекітуге ұсынылған терминнің нақты атауы жоқ. Сондықтан бекітілген термин нұсқасы да, заңнамалық құжатта да термин қолданысы кездеспеді. Дефинициясына қарағанда тастан жасалған құрал түрі екені, үнемі қолданылғандықтан, тозып негізгі формасынан айырылғаны белгілі. Ұсынылған нұсқалардан "тозған соғу құралын" сала термині ретінде бекітуді қарастыруға болады. Өз тарапымыздан "соғылған кескіш құралын" мамандардың талқылауына ұсынамыз. Рейтинг-7	-7
20.	забутовка	шой таспен толтыру, бітемелеу, шегендеу (2015)	забутовка шой таспен толтыру, бітемелеу, шегендеу (2015) Археология– Дефинициясы1. Шой таспен толтыру, бітемелеу, шегендеу – археологияда бұл құрылымдардағы (қорғандар, қабірлер, ғибадат ғимараттары) сыртқы қабырғалар немесе плиталар арасындағы ішкі кеңістікті ұсақ таспен, қиыршық тастармен немесе топырақпен толтыру. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: to'ldirish 4. Түрік: dolgu 5. Ағылшын: backfilling 6. Неміс: Hinterfüllung 7. Бекітілген нұсқасы: шегендеу (көлік ж/е қат. жол.) (2015) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2021 жылғы 13 қыркүйектегі № 334 бұйрығы. ... бітемелеу және желімдеу машинасын баптау ... Қазақстан Республикасының Заңы 2018 жылғы 5 қарашадағы № 189-VІ ҚРЗ. ... мемлекеттік шекарасын шегендеу туралы ... Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2022 жылғы 30 қарашадағы № 260 және Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің м.а. 2022 жылғы 30 қарашадағы № 102 бірлескен бұйрығы. ... Бекітпе артындағы бос кеңістіктер толтырылып бітеледі ... 10. Ұсыныстар: ұсынылған "шойтаспен толтыру" термин дефинициясына толық сәйкес келмейді. Бекітілген "шегендеу" термині шекара қызметіне байланысты қолданылатыны заңнамалық құжаттардан көрініп тұр. Қарастыра келе, "бітемелеу" терминін бекіту ұсынылады. Рейтинг-2	-2
21.	задерненный слой	шым басқан қабат, шымданған қабат, шымтезек қабаты	задерненный слой шым басқан қабат, шымданған қабат, шымтезек қабаты Археология– Дефинициясы1. Шым басқан қабат, шымданған қабат – шөптесін өсімдіктердің көбеюі нәтижесінде пайда болған стратиграфиялық қабат. Мәдени қабат қалыптасуының соңғы кезеңіне жатады немесе археологиялық құрылымдармен қабаттасады, олардың жұмысының аяқталуын белгілейді. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: sod qatlami 4. Түрік: çim tabakası 5. Ағылшын: turf layer 6. Неміс: rasenschicht 7. Бекітілген нұсқасы: мәдени қабат (2019), қабат (1971) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 12 ақпандағы N 132-IV Заңы. ... шымтезекті пайдаланатын жерлер ауданы немесе ... Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексі. ... пайдалы қатты қазбаларды ашық өндіру немесе 150 га асатын аумақта шымтезек алу ... Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2019 жылғы 30 мамырдағы № 291 бұйрығы. ... шымтезек шығару және қайта өңдеуді қамтиды... Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің 2024 жылғы 11 сәуірдегі № 222/НҚ бұйрығы. ... жартылай бұзылған шымтезек жамылғысы... 10. Ұсыныстар: заңнамалық құжаттарда "шымтезек қабаты", "шымтезек жамылғысы" терминдері қолданылған. Мамандардың талқылауы қажет. Біз өз тарапымыздан термин дефинициясын ескере отырып, "шымтезек қабаты" терминін бекітуге ұсынамыз. "Шым басқан қабат" терминін де қарастыру ұсынылады. Рейтинг-4	-4
22.	залегание слоев	қабаттардың жайғасуы	залегание слоев қабаттардың жайғасуы Археология– Дефинициясы1. Қабаттардың жайғасуы – мәдени, табиғи немесе құрылыс қабаттарының кеңістіктік жағдайы. Ол қабаттардың реттілігімен, қуатымен, бағдарлануымен және өзара орналасуымен сипатталады. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: qatlamlarning paydo bo'lishi 4. Түрік: katmanların oluşumu 5. Ағылшын: occurrence of layers 6. Неміс: ablagerungen von Schichten 7. Бекітілген нұсқасы: жатыс, астасу (жер ғыл.) (1995), мәдени қабат (2019) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрінің 2011 жылғы 09 наурыздағы № 127 бұйрығы. ... Екі соңғы қабаттардың жолдары өндірілген ... Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 8 сәуірдегі № 267-IV Заңы. ... олардың орналасу орнында жайғасуы ... 10. Ұсыныстар: дефинициясына назар аударсақ, қабаттардың пайда болу ретіне қарай орналасуы туралы термин. Ал бекітілген нұсқаны ескерсек, "қабаттардың жатысы" болуы тиіс. Мамандардың пікірін ескерген жөн. Дегенмен де біз өз тарапымыздан "қабаттардың жайғасуы" терминін қолдаймыз. Рейтинг+2	+2
23.	заполнение могильной ямы	қабір шұңқырын толтыру	заполнение могильной ямы қабір шұңқырын толтыру Археология– Дефинициясы1. Қабір шұңқырын толтыру – адам көмілгеннен кейін қабір шұңқырының кеңістігін толтыратын топырақтың, құрылыс қалдықтарының, органикалық және мәдени қоспалардың жиынтығы. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: qabr chuqurini to'ldirish 4. Түрік: mezar çukurunun doldurulması 5. Ағылшын: filling the grave pit 6. Неміс: verfüllung einer Grabgrube 7. Бекітілген нұсқасы: мазар, сағана, қорым, қабір (2018), биотермиялық шұңқыр (биолог.) (1971), толтыру (2016) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Ақтөбе облысы әкімдігінің 2024 жылғы 19 наурыздағы № 66 қаулысы. ... XIX-ХХ ғ.ғ. құлпытасты қабірүсті тас қоршаулар ... Қазақстан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрінің м.а. 2023 жылғы 29 наурыздағы № 113/НҚ бұйрығы. ... Бауырлас қабір ... Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 3 ақпандағы № 35 бұйрығы. ... "Мал қорымдарының (биотермиялық шұңқырлардың) тізілімі" әкімшілік ... 10. Ұсыныстар: терминдік тіркес сыңарларының бекітілген түрлерін, заңнамадағы қолданысы мен аудармаларын ескере отырып, "қабір шұңқырын толтыру" терминін бекіту ұсынылады. Рейтинг+8	+8
24.	засыпь	төкпе	засыпь төкпе Археология– Дефинициясы1. Төкпе – археологиялық объектіге, құрылымға немесе қабатқа әдейі немесе табиғи түрде құйылған топырақ, қиыршық тас, тас немесе басқа материалдар қабаты. Археологияда төкпе жерлеу немесе құрылыс рәсімінің бөлігі болуы мүмкін (мысалы, қорғандарда) немесе табиғи процестердің нәтижесі (эрозия, төгілу) болуы мүмкін. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: to'kilgan tuproq 4. Түрік: dökülen toprak 5. Ағылшын: spilled soil 6. Неміс: verschütteter Boden 7. Бекітілген нұсқасы: шымтезек төсеу (2021) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 26 маусымдағы N 622 Қаулысы. ... суағар төкпесін (бұдан әрі - объектілер) республикалық меншіктен ... Қарағанды облысының әкімдігінің 2025 жылғы 13 қаңтардағы № 02/01 қаулысы. ... тіреу алаңдарындағы төкпелерді жөндеу және қалыпқа келтіру ... Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1995 жылғы 21 желтоқсандағы N 2700 заң күші бар жарлығы.. ... кен орнының су төкпесiне ... 10. Ұсыныстар: заңнамалық құжаттарда қолданылған терминнің аталған салаға қатысы жоқ. Сондай-ақ бекітілген термин де ұсынылған "төкпе" терминін білдірмейді. Егер сөздікте (Т.Қалыбеков, Экология және ашық кен) берілген "Төкпе - төгіліп тасталған үйінді" анықтамасын ескерсек, ұсынылған терминді бекітуді қолдаймыз. Рейтинг+6	+6
25.	затертость поверхности	беттің тегістелуі, беттің тозуы, зат бетінің тозуы	затертость поверхности беттің тегістелуі, беттің тозуы, зат бетінің тозуы Археология– Дефинициясы1. Беттің тегістелуі, беттің тозуы – ұзақ мерзімді пайдалану (мысалы, тас келілер, керамика, құралдар), механикалық әсер ету (үйкеліс, өңдеу) немесе уақыт пен қоршаған ортаға әсер ету (жел, су, топырақ, басқа қабаттармен байланыс) салдарынан зат немесе құрылым бетінің тозуы немесе тегістелуі белгісі. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: sirtning yo'qolishi 4. Түрік: yüzey kaybı 5. Ағылшын: blurred surface 6. Неміс: Oberflächenverschleiß 7. Бекітілген нұсқасы: беткі; үсті; бет (2021), қашаудың тозуы (2024) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қаржы министрінің 2023 жылғы 29 маусымдағы № 721 бұйрығы. ... физикалық немесе моральдық тозуынан жарамсыз ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 14 маусымдағы № 790 Қаулысы. ... тозудың жылдық нормаларын бекіту ... 10. Ұсыныстар: термин дефинициясына сәйкес келетін "зат бетінің тозуын" бекіту ұсынылады. "Беттің тозуы" деп алу - калька аударма болғандықтан, түсінбеушілік туындауы мүмкін. Рейтинг+6	+6
26.	захоронение	жерлеу орны	захоронение жерлеу орны Археология– Дефинициясы1. Жерлеу орны – шұңқыр, табыт, тас конструкциясы немесе өзге де жерлеу құрылыстары түрінде ресімделген бір немесе бірнеше өлгендердің жерленуі болған археологиялық объект. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: dafn qilingan joy 4. Түрік: mezar yeri 5. Ағылшын: burial 6. Неміс: Beerdigung 7. Бекітілген нұсқасы: жерлеуге берілетін біржолғы төлем (еңбек ж/е хал. әлеум. қорғ.) (2005) 8. Қолдану саласы: Тарих 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 1 маусымдағы № 332 Жарлығы. ... оларды қайта жерлеумен байланысты мәселелерді шешуге ... Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 7 мамырдағы N 244 Заңы. ... денсаулығына келтірілген зиянды және (немесе) жерлеуге жұмсалған шығыстарды ... Шығыс Қазақстан облысы Өскемен қаласы әкімдігінің 2016 жылғы 10 наурыздағы № 15228 қаулысы. ... әскери құрметпен жерлеуге және қабірлеріне ... 10. Ұсыныстар: сараптама қорытындысы терминді жан-жақты қарастыра келе, "жерлеу орны" терминін бекітуді ұсынады. Рейтинг0	0
27.	зачистка, очистка	тазалау, тазарту	зачистка, очистка тазалау, тазарту Археология– Дефинициясы1. Тазалау, тазарту – объектілердің, қабаттардың, құрылымдардың немесе артефактілердің шекараларын анықтау үшін топырақтың жоғарғы қабатын жұқа қабатпен мұқият алып тастаудан тұратын археологиялық процедура. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: tozalash 4. Түрік: temizlenmesi 5. Ағылшын: mopping up 6. Неміс: reinigung 7. Бекітілген нұсқасы: тазалау (2016), археологиялық қазбалар (тарих) (2005) 8. Қолдану саласы: Тарих, Геология, геодезия және география 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 29 қыркүйектегі № 762 Жарлығы. ... археологиялық қазба жұмыстарын жүргізу және оларды көрсету ... ... сумен жабдықтаудың барлық көздері аумақтарын тазалауды жүргізу... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 30 қыркүйектегі N 1009 Қаулысы... "Дарбаза және сопы" қақпасының қабырғасын қазу әрi тазалау... Қазақстан Республикасының Заңы 2021 жылғы 19 сәуірдегі № 33-VII ҚРЗ. ... бағалы металдарды қоспалардан және ілеспе химиялық элементтерден тазалау процесі ... 10. Ұсыныстар: дефиницияны басшылыққа ала отырып, "тазалау, тазарту" терминін "тазалау, тазарту" (археология) деп, саласын көрсетумен бекіту ұсынылады. Рейтинг+8	+8
28.	земляной курган	топырақты қорған, жер қорған, топырақты қорым	земляной курган топырақты қорған, жер қорған, топырақты қорым Археология– Дефинициясы1. Топырақты қорған, жер қорған – ежелгі қабірдің үстіндегі үйінді, жасанды биіктік, жерлеу немесе басқа да ғұрыптық мақсаттар үшін жиі қолданылатын жерден немесе тастан жасалған үйінді. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: yer qo'rg'oni 4. Түрік: toprak höyüğü 5. Ағылшын: burial mound 6. Неміс: erdig Grabhügel 7. Бекітілген нұсқасы: топырақтың ылғал қоры (2024), мазар, сағана, қорым, қабір (2018) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 30 қыркүйектегі N 1009 Қаулысы. ... Көк Мардан қалашығында IV-VI ғасырлардағы қорғандағы ... Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрінің 2021 жылғы 4 ақпандағы № 28 бұйрығы. ... топтық топырақты және қорғанды қорымдар ... 10. Ұсыныстар: жан-жақты қарастыра келе, заңнамалық құжатта кездескен терминді және дефиницияны негізге ала отырып, сараптама қорытындысы "топырақты қорым" терминін бекітуді ұсынады. Мамандардың пікірі керек. Рейтинг-6	-6
29.	клювовидное орудие	тұмсықты құрал, тұмсық тәрізді құрал	клювовидное орудие тұмсықты құрал, тұмсық тәрізді құрал Археология– Дефинициясы1. Тұмсықты құрал – тескіштерге жақын жуан, қиғаш ұшты бұйым, пішіні құстың тұмсығына ұқсайтын тас (сирек сүйек) құралының түрі. Бұл тұмсыққа ұқсайтын шығыңқы, иілген немесе үшкір ұшы бар құрал және әртүрлі мақсаттарда қолданылған, мысалы: ағашты немесе сүйекті кесу, теріні өңдеу, материалда тар ойықтарды кесу. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: gaga shaklidagi asbob 4. Түрік: gaga şeklindeki alet 5. Ағылшын: beak-shaped implement 6. Неміс: schnabelförmiges Werkzeug 7. Бекітілген нұсқасы: құрал (2020), құрал (2016) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 18 маусымдағы № 393 бұйрығы. ... ежелгі еңбек құралдары ... 10. Ұсыныстар: клювовидное орудие "клювовидное орудие – тұмсықты құрал" термині бекітуге ұсынылған. Ұсынушы тарап термин ықшамдығын назарға алған болу керек. Бірақ бұл термин дефинициясына сәйкес келмейді. Сол себепті "тұмсық тәрізді құрал" терминін бекітуді ұсынамыз. Мамандар пікірі артық болмайды. Рейтинг0	0
30.	кочевая культура	көшпелілер мәдениеті, көшпенділер мәдениеті	кочевая культура көшпелілер мәдениеті, көшпенділер мәдениеті Археология– Дефинициясы1. Көшпелілер мәдениеті, көшпенділер мәдениеті – адамдар тұрақты баспанасыз бір жерден екінші жерге қоныс аударатын ерекше өмір салты. Ол экстенсивті мал шаруашылығымен, қоршаған орта жағдайларына бейімделуімен және қауымдастық ішіндегі күшті әлеуметтік байланыстарымен сипатталады. 2. Этимологиясы: – 3. Өзбек: ko'chmanchilar madaniyati 4. Түрік: göçebe kültürü 5. Ағылшын: nomadic culture 6. Неміс: nomadenkultur 7. Бекітілген нұсқасы: мәдениет (2022), Ботай мәдениеті (2018) 8. Қолдану саласы: Тарих, Мәдениет және өнер 9. Заңнамадағы қолданысы: Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрінің 2022 жылғы 13 желтоқсандағы № 185 бұйрығы. ... көшпелілер мәдениетінің қалыптасуы жағдайында ... Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 16 ақпандағы N 158 Қаулысы. ... "Көшпенділердің тарихын, археологиясын, этнографиясын, мәдениеті мен өнерін ... Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2023 жылғы 4 шілдедегі № 108-ө өкімі. ... V Дүниежүзілік көшпенділер ойындарына (бұдан әрі – ойындар) ... 10. Ұсыныстар: заңнамалық құжаттарда "көшпелілер" мен "көшпенділер" жарыса қолданылғанмен, "көшпенділер" терминінің қолданыс жиілігі басым екені байқалды. Осыны ескере отырып, "көшпенділер мәдениеті" деп бекіту ұсынылады. Рейтинг-4	-4

≡ Ерболат Ғалымжанұлы Асылбеков 2 апта бұрын
Мағара – үңгір (пещера, грот)

Дереккөз: Бизақов С. Сөз нұсқалары және балама атаулар. - Алматы: «Самара-Принт» баспасы, 2008. – 512 бет.
Мағара – үңгір (пещера, грот) Дереккөз: Бизақов С. Сөз нұсқалары және балама атаулар. - Алматы: «Самара-Принт» баспасы, 2008. – 512 бет.
≡ Ерболат Ғалымжанұлы Асылбеков 2 апта бұрын
Мағара – үңгір. Қазақ фольклорлық жырларында актив қолданыста болған лексика.

Қазақ тілінің кірме сөздер сөздігі / Құрастырғандар: Ш. Құрманбайұлы, С.Исақова, Б.Мизамхан және т.б. Алматы: «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қоры, 2019. – 596 б.
Мағара – үңгір. Қазақ фольклорлық жырларында актив қолданыста болған лексика. Қазақ тілінің кірме сөздер сөздігі / Құрастырғандар: Ш. Құрманбайұлы, С.Исақова, Б.Мизамхан және т.б. Алматы: «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қоры, 2019. – 596 б.